مسجد شمسی پاشا استانبول و شهرگو
مسجد شمسی پاشا، که در منطقه اسکودار واقع شده و جزو قسمت آسیایی استانبول است، توسط معمار مشهور عثمانی، سینان، در سال ۱۵۸۱ ساخته شده است. مسجد شمسی پاشا در خیابان شمس پاشا واقع شده و در فاصلهی نزدیکی از ساحل دریا قرار دارد. گردشگران و توریستهایی که به استانبول سفر میکنند، بیشتر این مسجد را به خاطر محیط مطبوع و تاریخی که دارد، دوست دارند.
بخش داخلی مسجد شمسی پاشا دارای دو در است که یکی به سمت دریا و دیگری به سمت پارکی که قبلاً محل ساختمانهای اداری دخانیات بوده است، باز میشوند. روی یکی از این درها، حفاظهایی از سنگ برش داده شده قرار دارد که هیچ نوشته یا کتیبهای روی آن وجود ندارد. در دیوارهای صحن نیز پنجرههایی با نردههای کلاسیک آهنی قرار داده شدهاند.
در هنگام ورود از درب نزدیک به ساختمانهای اداری دخانیات، در سمت راست یک قبرستان کوچک و در سمت چپ نیز وضوخانه قابل مشاهده است. این مسجد با جزئیات معماری خاص خود، علاوه بر جلب توجه گردشگران به منظور بازدید، به عنوان یک مرکز مهم از منظر فرهنگی و مذهبی نیز شناخته میشود.
مسجد شمسی پاشا، یا همان مسجد کوشکونماز به دست معمار بزرگ عثمانی، سینان، در ساحل اسکودار ساخته شده است. این مسجد کوچک، جزء مجموعهای از ساختمانهاست که شامل یک بنای مذهبی و یک مدرسه نیز میشود. ارتباط نزدیک این بنا با دریا، آن را به یک نماد از لطف برای تماشاگران از سواحل میتبدیل کرده است.
این اثر هنری زیبا، در محلی که دریا و ساحل به هم میپیوندند، و در معرض نگاه مردمی که در اینجا ماهیگیری میکنند، کتاب میخوانند یا نماز میخوانند، واقع شده است. این مسجد، در میان مساجد تاریخی استانبول، به عنوان یکی از جاذبههای دیدنی شهر شناخته میشود.
یکی از ویژگیهای بارز ساختمان این مسجد، عدم حضور پرندگان روی مناره یا گنبد آن است. این خصوصیت باعث شده تا مردم این مسجد را به عنوان "مسجد کوشکونماز" یا "مسجدی که پرندگان در آنجا نمینشینند" بشناسند. این معروفیت از این جهت نشأت میگیرد که شمسی پاشا از معمار سینان خواسته بود که مسجدی برایش ساخته و بخواهد تا پرندگان بر روی آن مدفوع ننشینند. سینان برای این منظور به تحقیق پرداخت و مکانی را در اسکودار پیدا کرد که با توجه به بادهای وزش از دریای سیاه و مرمره، اثر نامطلوب باد مانع از فرود پرندگان میشود و صدای زمزمه داخل و خارج مناره باعث وحشت پرندگان میشود، و از قرار دادن آنها در اینجا جلوگیری کند.
مدرسه ای در مسجد شمسی پاشا
در قسمت شمالی مسجد شمسی پاشا در استانبول، یک مدرسه به شکل حرف ال قرار دارد. این مدرسه به شکل مربع طراحی شده است و تنها گنبد آن با ورقهای سرب پوشانده شده است. گنبد این مسجد بر روی یک حلقه با هشت ضلعی ساخته شده است که چهار سمت آن با نیم گنبدهای کوچک تقویت شده اند.
سمت راست و شبستان این مسجد با یک رواق که ده ستون را حمل میکند، پوشانده شده است. این طراحی با استفاده از عناصر هنری و معماری مختلف، نه تنها زیبایی ظاهری بلکه همچنین پایداری ساختمان را نیز بهبود میبخشد. این جزئیات هنری و معماری، به مسجد شمسی پاشا جلوهای منحصر به فرد و زیبا میبخشد، از آنجا که جزو آثار برجسته و بینظیر معماری عثمانی محسوب میشود.
کتیبه چهار مصرعی در مسجد شمس پاشا
روی درب اصلی مسجد شمسی پاشا نیز یک طاق دیده میشود که از سنگ برش داده شده ساخته شده است. بر روی این طاق، یک کتیبه با چهار مصرع قرار داشته که مهمترین دلیل جذب توریستها و گردشگران به این مسجد محسوب میشود. متن کتیبه به شرح زیر است:
"شمس پاشا این مسجد را ساخت. انشاالله که دارالسلام مکان این مرحوم باشد. اولیا هاتق با دیدن این مسجد میگوید این مکان سجدهگاه امت محبوب خدا باشد."
تاریخ دقیق از ساخت این مسجد روی کتیبه ذکر نشده است، اما با استفاده از حساب ابجد میتوان رقم 988 را به عنوان تاریخ تخمین زد. با این حال، بررسیهای تاریخی نشان میدهد که نوی زاده طایی، که بین سالهای 1583 تا 1636 میلادی زندگی کرده است و یک ذیلنامه از او باقی مانده، در آن اشاره شده است که در سال 1572 میلادی، به همراه یایاباشی الشیخ خضر افندی، که در سال 980 هجری قمری در اسکودار راوی و مفسر حدیث زاویهدار بوده است، حضور داشته است. به همین دلیل، تاریخ 988 به عنوان تاریخ ساخت این مسجد ممکن است اشتباه باشد.