مسجد لاله‌لی استانبول و شهرگو
مسجد لاله‌لی استانبول (Laleli Camii)، که به نام مسجد لاله‌ها نیز شناخته می‌شود، یکی از آثار بارز امپراتوری عثمانی است که در خیابان اردو در محله لاله‌لی، منطقه فاتیح واقع شده است. این مسجد همراه با ساختمان‌های جانبی و مناطق اطرافش، بخشی از مجموعه لاله‌لی را تشکیل می‌دهد. مسجد لاله‌لی به نام شخصی مقدس به نام «لاله‌لی بابا» نامگذاری شده است که فردی محبوب و معروف در زمان عثمانی بود.
سلطان مصطفی سوم، که بین سال‌های 1757 و 1774 بر امپراتوری حکومت می‌کرد، علاقه شدیدی به لاله‌لی بابا داشته است. این علاقه به شدت به گونه‌ای بود که به دستور سلطان، مسجد لاله‌لی به نام این شخص مقدس نامگذاری شد. امروزه، مقبره لاله‌لی بابا از نظر خط خطی تقریباً ۲۰۰ متر با مسجد لاله‌لی فاصله دارد.
با گذشت زمان، محله‌ای که مسجد لاله‌لی در آن واقع شده است، به نام محله لاله‌لی شناخته می‌شود. این مسجد با طراحی باروک و زیبای خود، همچنان یکی از جاذبه‌های مهم تاریخی و فرهنگی استانبول محسوب می‌شود که با استقبال گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و هنر، همواره مورد توجه قرار می‌گیرد.
تاریخچه مسجد لاله‌لی استانبول
سلطان مصطفی سوم، به معمار کارا احمد آقا، که معمار دربار امپراتوری عثمانی در آن دوران بود، مأمور کرد تا مسجد لاله‌لی و مجموعه آن را بنا کند. کارا احمد آقا، ساخت و ساز را در سال ۱۷۶۰ آغاز کرد. اما ساخت مسجد لاله‌لی توسط معمار محمد طاهر آقا در سال ۱۷۶۴ به پایان رسید. این مجموعه بسیار بزرگ است و شامل بازار، مغازه‌های فراوان، آبنما، مقبره، مدرسه، کاروانسرا و همچنین خانه‌هایی بی‌نظم است.
بنای اولیه مجموعه لاله‌لی، مسجد لاله‌لی است و یکی از شناخته شده‌ترین نمونه‌های مساجد با طرح باروک در تاریخ معماری عثمانی است، همراه با مسجد نوروعثمانیه و مسجد نصرتیه. با این حال، بر خلاف مسجد نوروعثمانیه، مسجد لاله‌لی و مجموعه آن از جایگاه مهم‌تری در تاریخ هنر ترکیه برخوردار است، زیرا حاوی برخی از مبانی و رنگ‌های معماری کلاسیک ترکیه است.
برخی از ساختمان‌های جانبی مجتمع لاله‌لی از جمله مغازه‌ها و سقف مسجد لاله‌لی در اثر آتش‌سوزی که در سال ۱۷۸۲ رخ داد، ویران شدند و چندین بار مورد بازسازی قرار گرفتند، که آخرین مورد آن در سال ۲۰۰۷ بود، زمانی که عملیات پاکسازی عظیمی برای برداشتن و تعمیر برخی از بخش‌های مرمر قدیمی ساختمان انجام شد.
معماری مسجد لاله‌لی استانبول
مسجد لاله‌لی در استانبول، با اساس سبک باروک طراحی شده است، اما تغییرات بسیاری در طول دوره ساخت، توسط یک تیم معماری پنج نفره، در طراحی و اجرا صورت گرفته است. این تغییرات باعث شده که مسجد لاله‌لی به طور کامل با سبک باروک جور نیاید.
حیاط بیرونی و داخلی این مسجد، با استفاده از یک پلکان مرمری به یکدیگر متصل شده‌اند. محوطه بیرونی با چهارده ستون ایوانی احاطه شده است که این ستون‌ها از سنگ مرمر ساخته شده و با هجده گنبد پوشیده شده‌اند.
بارگاه اندرونی، فواره وضو را در خود جای داده است که از نظر هندسی هشت ضلعی، گنبدی و حاشیه‌ای است. این فواره شامل هشت ستون مرمری است که گنبد را در درون خود نگه می‌دارد.
گلدسته مسجد، گنبدهایی است که به گونه‌ای چیده شده‌اند که گنبد اصلی را شش نیم‌گنبد جانبی نگه می‌دارند. گنبد اصلی ابعادی به قطر ۱۲.۵ متر و ارتفاعی به ۲۴.۵ متر دارد.
محراب و میمبار هر دو از سنگ مرمر ساخته شده‌اند. آمبوی چوبی دارای منبت‌کاری شده از مروارید است و سه لایه پنجره از هر نظر دیواره‌های مسجد لاله‌لی را اشغال کرده است. پنجره‌های لایه زیرین مسجد به صورت هندسی مستطیل با طاق‌های مرمری در بالا است. پنجره‌های سربی دو لایه بالایی در بالا به شکل بیضی هستند.
اصلاحات مکرر در ساختار مسجد، باعث شده است که ابتدا این مسجد تنها دارای یک مناره بوده باشد، اما پس از شش سال از اتمام ساخت و ساز، مناره دوم به مسجد اضافه شد.
مسجد لاله‌لی در طول تاریخ خود بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. نیاز به بازسازی ناشی از ترافیک سنگین در خیابان همجوار، خیابان اردو، بوده که تیله‌های مسجد را کدر کرده بود. به همین دلیل، مسجد لاله‌لی چندین بار بازسازی شده و زیبایی خود را بازیافت کرده است.